عکاسی پایه و اساس فیلمسازی است/ لزوم پژوهش برای تاثیرگذاری بیشتر

به گزارش خبرنگار مهر، حسن غفاری از چهره‌های نام آشنای عکاسی مستند مردم نگاری در کشور است. وی تجربه بیش از سه دهه عکاسی از موضوعات مختلف مستند، مردم‌نگاری ایلات و عشایر، اقوام ایرانی و … را در کارنامه خود دارد و سال هاست با مجلات و خبرگزاری‌های حوزه میراث فرهنگی و گردشگری همکاری می‌کند.

وی در ۲ دوره از جشنواره تلویزیونی مستند نیز داور بخش عکس بود و به داوری آثار راه‌یافته پرداخت.

حسن غفاری در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اهمیت عکس به عنوان یکی از مواد خام اصلی پژوهش در سینما، به اهمیت جشنواره تلویزیونی مستند و سطح هنری آن اشاره کرد.

غفاری «عکس» را قدم اصلی برای تولید فیلم توصیف کرد و گفت: می‌توان گفت که عکس، پایه تولید فیلم در نگاه عینیت‌گرایی و ذهن‌گرایی است و در اولین قدم‌های شکل‌گیری فیلم، کاربرد دارد. عکاسی در فیلمسازی شبیه به نردبان برای رسیدن به یک ارتفاع است. از همین رو می‌توان گفت پایه و اساس آموزش فیلمسازی، فیلمبرداری، انتخاب سوژه، تحقیق و پژوهش فیلمسازی با عکاسی آغاز می‌شود.

این هنرمند عکاس توضیح داد: البته در دوره‌ای بر اساس برخی ساده‌انگاری‌ها بعد از رواج ویدئو و سرآغاز دیجیتال در امر آموزش و تولید فیلم، کار با دوربین عکاسی و تولید عکاسی کنار گذاشته شد اما امروزه، فیلمسازان متوجه شده‌اند که در همراه شدن با عکاسی علاوه بر ایجاد صرفه اقتصادی، می‌توان در ایجاد محتوا از غنای تصویری بیشتری بهره‌مند شد. علاوه بر این، عکس‌ها سندی برای چگونگی ساخت فیلم و تبلیغات آن به شمار می‌روند.

وی ضمن برشمردن شاخص‌های اصلی هنر عکاسی گفت: در میان ابزارهایی که مردم‌نگارها برای جمع آوری مستندات کارهایشان استفاده می‌کنند (اعم از عکسبرداری، یادداشت، مصاحبه، جمع‌آوری اشیا، تکمیل پرسشنامه، تحقیقات میدانی و …)، عکس در موقعیت کامل‌تر و توانمندتری قرار دارد. عکاسی اتفاقی است که سریع به وقوع می‌پیوندد و نمایش آن در محیط‌های دیگر سهل‌الوصول‌تر است. علاوه بر این، عکاسی نسبت به دیگر روش‌های مطالعات میدانی، صادق‌تر، راستگوتر و ارزان‌تر است و می‌تواند اطلاعات محیط را دقیق‌تر به نمایش بگذارد.

وی تاکید کرد: در عکاسی می‌توان با استفاده از تنوع لنزی زاویه دید فراتر از چشم را تنظیم کرد و میدان دید وسیع‌تری به وجود آورد. به همین دلیل از ظرفیت تصویری بیشتری برای مستندات برخوردار است. برای حفظ راکورد صحنه، گریم، لباس و … هم از عکس کمک گرفته می‌شود.

غفاری عنوان کرد: برای موفقیت در باورپذیری و ایجاد تأثیر فیلم و عکس مستند به تحقیق و پژوهش احتیاج داریم، تاکید و دقت نظر بر جزئیات و ریزه‌کاری، همراهی کردن موضوع، وابستگی و پیوستگی به موضوع مواردی است که می‌تواند موجب موفقیت در اثرگذاری بیشتر فیلم و عکس مستند شود.

وی با تاکید بر اینکه عکس، نوعی حافظه تصویری ثانویه است، گفت: عکس‌ها ما را یاری می‌کنند که از خط سیر اصلی پژوهش خود دور نشویم و خروجی تاثیرگذارتری را پیش روی مخاطب قرار بدهیم. علاوه بر این، عکس‌ها قدرت اسنادی دارند و به همین دلیل بارها مورد رجوع قرار می‌گیرند. یادداشت برداری نوشتاری در مشاهده عینی می‌تواند خطاپذیرباشد و در آن امکان جابه‌جایی و تغییر جزئیات وجود دارد اما در تهیه مجموعه عکس به منظور یادداشت برداری تصویری صحت و سلامت بیشتری دیده می‌شود.

غفاری با اشاره به جشنواره تلویزیونی مستند، بیان کرد: جشنواره تلویزیونی مستند بعد از ۷ دوره برگزاری، توانسته اثرگذار باشد و عکاسان زیادی را برای حضور در این رویداد متقاعد کند. این رویداد، در تقویم سالیانه عکاسان قرار گرفته و همه ساله آنها منتظر برگزاری آن هستند. حضور عکاسان در جشنواره تلویزیونی مستند می‌تواند سرخط‌هایی برای فیلمسازان مستند و حتی داستانی باشد و آنها را به سوژه‌های جدیدی برساند. خوشبختانه عکس، تبدیل به یکی از سرشاخه‌های اصلی و جدی در جشنواره تلویزیونی مستند شده است، چرا که عکس‌های ارسالی توسط عکاسان حرفه‌ای انتخاب و داوری می‌شوند. علاوه براین، تمهیدات خوبی برای نمایش عکس‌های ارسالی درنظر گرفته شده است که از آن جمله می‌توان به چاپ عکس‌ها در کتاب جشنواره اشاره کرد. همه این اقدامات نشان می‌دهد که رشته عکاسی، بخش مهمی در جشنواره تلویزیونی مستند است.

وی بیان کرد: به صورت معمول، بسیاری از این مستندسازان، علاوه بر فیلم، عکس‌های خود را نیز برای جشنواره ارسال می‌کنند. علاوه بر این، جمعی از عکاسان فعال کشور نیز که در طول سال به اقصی نقاط ایران سفر می‌کنند، عکس‌های خود را به این رویداد ارسال می‌کنند. این موضوع به معنای این است که جشنواره تلویزیونی مستند پذیرای فرهنگ‌های متنوع ایران، سلیقه‌های متعدد هنری، ژانرها و نگاه‌های متفاوت هنرمندان است.

غفاری در پایان با تاکید بر اینکه روش برگزاری بسیاری از جشنواره‌ها تکراری شده و باید تغییراتی در آئین‌نامه جشنواره‌ها ایجاد شود، گفت: به یاد دارم که سال گذشته مقرر شد تغییرات اساسی در فراخوان و آئین‌نامه جشنواره ایجاد شود. تاکید شد که بخش مهمی از تمرکز جشنواره باید بر مجموعه عکس‌ها با محوریت موضوعات مهمی همچون طبیعت، مسائل اجتماعی، مردم‌نگاری، معماری و … معطوف شود. از سویی دیگر روش برگزاری چنین رویدادهایی و روبه‌رو شدن با سلیقه عکاسان در دنیا تغییر کرده است. به نظرم اگر جشنواره به سمت پروژه‌های باز انتخاب عکاسان از سراسر کشور و حمایت از آنها به منظور تکمیل کارهای نیمه‌تمام‌شان برود می‌توان اتفاقات بهتری را رقم زد و ایده‌های جذاب‌تری را ارائه کرد. اگر جشنواره بتواند بخشی را به عنوان پشت صحنه فیلم‌های مستند ایجاد بکند و از طریق عکس به جریان ساخته شدن فیلم‌های مستند بپردازد، می‌تواند پیوند محکم‌تر و قوی‌تری را بین بخش عکس و فیلم برقرار کند.